Samenvatting

In Nederland dialyseren ongeveer 6.500 mensen. Dialysepatiënten gebruiken veel geneesmiddelen, gemiddeld wel zo’n 12 verschillende middelen per dag. Het leven van dialysepatiënten is zwaar: ze hebben minder vrijheid omdat ze gebonden zijn aan hun dialyseschema. Bovendien kan de dialyse ook bijwerkingen geven, zoals het optreden van een ‘dialysekater’: doordat patiënten in korte tijd relatief veel vocht verliezen, kunnen verschijnselen optreden als misselijkheid, kramp en duizeligheid. Bovendien komen medicatiefouten veel bij hen voor, zo is uit onderzoek gebleken.

Verder is het een uitdaging om patiënten die dialyseren de juiste dosis van geneesmiddelen te geven. Bij veel geneesmiddelen was de dosering al verlaagd of waren de doseringsmomenten aangepast vanwege het eindstadium nierfalen dat patiënten al hadden voor start van de dialyse. De uitscheiding van geneesmiddelen is bij nierfalen immers vertraagd. Verlaging van de dosis of aanpassing van de tijden tussen de doses is dan nodig om te voorkomen dat (extra) bijwerkingen optreden.

Doordat dialyse sommige geneesmiddelen uitfiltert, kan de uitscheiding van geneesmiddelen juist weer sneller verlopen ten opzichte van de situatie bij nierfalen, waardoor tijdens of na de dialyse bijvoorbeeld een extra dosis van een geneesmiddel moet worden gegeven om het verlies door dialyse op te vangen.

Daarnaast zijn er verschillende soorten dialyse, die elk weer een ander effect op de werking van geneesmiddelen kunnen hebben. Dat alles maakt goed geneesmiddelgebruik bij dialysepatiënten best ingewikkeld. Het kiezen van het juiste doseerschema kan een hele puzzel zijn. Het apotheekteam kan dus veel betekenen voor deze patiënten!

Deze nascholing geeft je informatie over de achtergrond van dialyse. Vervolgens leer je welke dialysetechnieken er zijn. Ook wordt uitgelegd hoe de verschillende dialysetechnieken de werking van geneesmiddelen kunnen beïnvloeden. Verder krijg je informatie over welke geneesmiddelen vaak worden gebruikt door dialysepatiënten en hoe de apotheek goed geneesmiddelgebruik kan bevorderen bij deze kwetsbare patiënten.

Doelstellingen van dit nascholingsprogramma

Na afloop van deze nascholing:

• ken je de invloed die dialyse kan hebben op de kwaliteit van leven;
• weet je iets van de pathofysiologie bij eindstadium nierfalen;
• ken je een aantal overwegingen om wel of geen dialyse te starten;
• weet je iets van de verschillende dialysetechnieken;
• kun je aangeven hoe de farmacokinetiek veranderd kan zijn bij dialyse;
• kun je aangeven welke geneesmiddelen vaak worden gebruikt bij dialyse;
• ben je op de hoogte van recente ontwikkelingen rondom doseringsadviezen voor dialysepatiënten.