Naar schatting van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal het aantal ouderen in ons land in 2020 zijn opgelopen tot 3.300.000. Nederlanders van 65 jaar of ouder gebruiken 2,9 keer zo veel geneesmiddelen als de gemiddelde Nederlander. Bij personen van 75 jaar of ouder loopt dit op tot bijna vier keer (SFK).

De reden dat ouderen meer geneesmiddelen gebruiken, is dat ze vaker lijden aan verschillende chronische aandoeningen. Door de ontwikkelingen in de medische wetenschappen is het steeds beter mogelijk chronische aandoeningen te behandelen door middel van farmacotherapie. Ook zijn er steeds meer mogelijkheden om geneesmiddelen te gebruiken ter preventie van verschillende aandoeningen. Deze geneesmiddelen worden in toenemende mate voorgeschreven.

Bijwerkingen van geneesmiddelen behoren tot de vijf meest voorkomende oorzaken van nieuwe ziekte-episodes bij ouderen. Het blijkt dat 3% tot 16% van de ziekenhuisopnamen van ouderen in Nederland (mede) het gevolg zijn van bijwerkingen van geneesmiddelen (Leendertse: HARM-studie). De helft daarvan was waarschijnlijk te voorkomen.

Bij ouderen treden doorgaans meer bijwerkingen op dan bij volwassenen of jongeren.

Polyfarmacie is een belangrijk aandachtsgebied voor u als apotheker. In deze cursus staan we kort stil bij de definitie, epidemiologie en mogelijke problemen van polyfarmacie. De veranderde farmacokinetiek en farmacodynamiek bij ouderen, met als gevolg een andere reactie op geneesmiddelen, worden duidelijk uitgelegd in een powerpointpresentatie. Dan volgt een hoofdstuk over interacties.

Een van de mogelijkheden om zinloze of mogelijk zelfs gevaarlijke polyfarmacie tegen te gaan is de medicatiebeoordeling. De praktische toepassing in stappen voor een medicatiebeoordeling vormt daarom een belangrijk onderdeel van de cursus.

Na het doorlopen van deze cursus:

• kent u de inhoud en de omvang van het probleem polyfarmacie.
• kunt u de aard en de omvang van polyfarmacie bij uw patiënten inschatten.
• kunt u de Multidisciplinaire Richtlijn Polyfarmacie bij ouderen 2012 toepassen in de praktijk.
• kent u de gevolgen van veelvoorkomende combinaties van geneesmiddelen.
• weet u welke patiënten een verhoogd risico lopen op polyfarmacie.
• kunt u medicatiebeeoordelingen van polyfarmaciepatienten uitvoeren.
• kunt u kwetsbare groepen monitoren op basis van de medicatiegegevens.
• kunt u patiënten begeleiden in hun medicijngebruik en hierop controle uitoefenen.
• weet u hoe u polyfarmacie en de gevolgen daarvan zoveel mogelijk kunt beperken.
• kunt u effectief samenwerken met andere disciplines in de eerstelijns zorg.