Achtergrond

Palliatieve zorg is gedefinieerd als zorg die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van problemen van fysieke, psychische, sociale en spirituele aard. Gedurende het beloop van de ziekte of kwetsbaarheid heeft palliatieve zorg oog voor het behoud van autonomie, toegang tot informatie en keuzemogelijkheden. Wanneer patiënten die mogelijk baat hebben bij proactieve palliatieve zorg zijn geïdentificeerd, blijkt het starten van communicatie tussen patiënt en zorgverlener hieromtrent vaak lastig. Zij blijft vaak beperkt tot fysieke problemen in het heden. Vaak nemen zorgverleners noch patiënten het initiatief om over de toekomst te spreken, of blijft het gesprek beperkt tot voorkeuren in de terminale fase.

Communicatietraining is om deze reden gewenst. In die communicatie dient iedere zorgverlener in de palliatieve zorg in staat te zijn zingevingsvragen bij patiënten te signaleren en verkennen, maar hiertoe zijn zij vaak niet in staat. Verder vinden zorgverleners het lastig om een gesprek over palliatieve zorgbehoeften te starten zolang in de tweede lijn nog curatief beleid wordt aangehouden. Andersom dient, wanneer in de tweede lijn over palliatieve zorgplanning gesproken wordt, de eerste lijn geïnformeerd te worden. Ook hoop is belangrijk in de palliatieve fase. Hoop kan zorgverleners voor een lastig dilemma plaatsen, bijvoorbeeld wanneer de patiënt valse, dat wil zeggen niet-realistische hoop koestert.

Door met patiënt en naasten te exploreren wat de patiënt momenteel bezighoudt, en wat voor hem of haar belangrijke levenswaarden zijn waar in de zorg rekening mee dient te worden gehouden, kan zorg ingericht worden die in eerste instantie gericht is op optimale kwaliteit van leven in de nabije toekomst. Vervolgens kan dit middels een natuurlijk proces uitgebreid worden met toekomstige wensen en behoeften. Trainingen in het verlenen van tijdige palliatieve zorg, en communicatie omtrent wensen en behoeften van palliatieve patiënten en hun naasten, zijn inmiddels herhaaldelijk toegepast in diverse settings. Uit die trainingen is gebleken dat communicatie tussen de eerste- en tweede lijn expliciete aandacht nodig heeft, en dat zorgverleners behoefte hebben aan specifieke communicatietraining om zingevingsvragen te signaleren en verkennen. Deze aspecten staan daarom in de huidige training centraal.

Beschrijving cursus

In deze communicatietraining zal door middel van het gebruik van trainingsacteurs getraind worden in het tijdig signaleren en verkennen van zingevingsvragen bij patiënten, om hier vervolgens proactief het gesprek over aan te gaan. Ook is in de cursus aandacht voor moeilijkheden in communicatie tussen de eerste en tweede lijn, een goede overdracht en het maken van een proactief zorgplan.

Ook zullen zij tussen de trainingsavonden een huiswerkopdracht meekrijgen: het in de praktijk brengen van het geleerde door middel van oefengesprekken met patiënten.

Deelnemers

Multidisciplinaire teams, ca. 15 cursisten

Leerdoelen

- Leren levenswaarden, wensen en behoeften nu en in de toekomst van patiënt en naaste te herkennen, exploreren en bespreken en de transmurale zorg daarop af te stemmen, incl. het communiceren van essentie/status en concrete doelen naar de tweede lijn. Als cursist de deur uitloopt, heeft hij of zij handvaten om connectie te maken met, en aan te sluiten bij de ‘mens achter de patiënt’ door het herkennen en exploreren van diens gevoelens en beleefwereld. De cursist is in staat de (transmurale) zorg hierop aan te passen.

Subdoelen van de cursus

… Beter en meer signaleren en verkennen van zingevingsvragen
… Betere en meer communicatie met patiënt en naasten over levenswaarden, wensen (o.a. persoonlijke doelen) en behoeften nu en in de toekomst
… Betere en meer communicatie tussen zorgverleners over beleid n.a.v. wensen en behoeften patiënt