In deze cursus maak je kennis met de basisbegrippen van voeding en de diverse voedingsstoffen. Met deze basiskennis kun je de informatie over voedingssupplementen in de juiste context plaatsen. We bespreken de dagelijks benodigde voedingsstoffen en de samenstelling van gezonde voeding komt aan bod. De vitaminen, mineralen en sporenelementen worden besproken. Waar komen ze in voor en hoeveel heb je ervan nodig? Vervolgens wordt stilgestaan bij de meest bekende voedingssupplementen. Wat wordt verstaan onder de term biologische beschikbaarheid? De belangrijkste interacties (wisselwerking) tussen geneesmiddelen en voeding worden besproken.
Met al deze informatie ben je in staat om aan verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld zwangere vrouwen, sporters of ouderen, een goed advies over vitaminen en supplementen te geven.

Wat iemand eet en drinkt, hoeveel en op welk moment, is niet alleen van invloed op iemands gezondheid, maar tevens op de stabiliteit van de energie, prestaties, herstel, concentratie, belastbaarheid en het gewicht.

In 2015 heeft het Voedingscentrum de Richtlijn Gezonde voeding herzien, wat heeft geleid tot een nieuwe Schijf van Vijf in 2016. De Schijf van Vijf bestaat uit 5 vakken, met in elk vak andere type producten (zie figuur 1). De producten die in Schijf van Vijf staan zijn volgens de laatste wetenschappelijke inzichten goed voor de gezondheid, omdat ze de kans op bepaalde aandoeningen als hart- en vaatziekten of kanker zouden kunnen verkleinen. Wanneer mensen eten volgens de Schijf van Vijf krijgen ze daarnaast voldoende energie en mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen.

Let op: Niet alle voedingsdeskundigen zijn het eens met (de onderbouwing van) de adviezen van de schijf van Vijf. Het voert te ver om in deze cursus alle “voors en tegens” te behandelen. We geven hier slechts weer wat het officiële advies is.

Het voedingscentrum adviseert om elke dag een bepaalde hoeveelheid te eten uit elk vak. Die aanbevolen hoeveelheden zijn per leeftijd en geslacht verschillend, omdat de ene persoon nu eenmaal iets meer nodig heeft dan de ander. Daarnaast geeft het Voedingscentrum het advies om binnen de verschillende vakken te variëren, door binnen de groepen voedingsmiddelen die daar staan steeds iets anders te kiezen. Om dat duidelijk te maken zijn bepaalde groepen apart zichtbaar gemaakt in de afbeelding van de Schijf van Vijf. In het vak groente en fruit staan groente en fruit als aparte groepen. Voor beide geldt namelijk een ander advies voor de hoeveelheden. Bovendien is groente niet hetzelfde als fruit, je kunt het één niet inwisselen voor het ander. In het vak vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel zijn drie aparte groepen onderscheiden: 1) vis, peulvruchten, vlees en ei, 2) noten en 3) zuivel. Omdat de producten binnen elke groep verschillen qua samenstelling, heeft men er het meeste baat bij om hierbinnen te variëren.

Daarnaast zijn er producten die niet in de Schijf van Vijf staan, omdat ze niet nodig zijn of ongezond. Dit zijn producten:

• met te veel zout, suiker, transvet of verzadigd vet of te weinig vezels (roomboter, vet vlees, volle zuivelproducten, gezouten noten, witbrood en witte pasta).
• met negatieve gezondheidseffecten als je er veel van neemt (vleeswaren, bewerkt vlees en dranken met veel suiker, zoals frisdrank en sap).
• die niet bijdragen aan een gezonde voeding (koek en snoep).

Voor deze producten geldt: niet te veel en niet te vaak, kleine porties en niet te veel zout, suiker en verzadigd vet.

Leerdoel

• Na afloop van deze cursus heb je basiskennis over voedingsstoffen als vitaminen, mineralen en sporenelementen. Je kunt gerichte adviezen en voorlichting geven aan patiënten over het gebruik van vitaminen, mineralen en andere supplementen, gericht op de specifieke behoefte en situatie van de cliënt.